Kajutzhoeve in ontwikkeling:
Welkom bij Kajutzhoeve, een historische boerderij op de Hondsrug die zich stap voor stap ontwikkelt tot een regionaal verankerde innovatiewerkplaats voor natuurinclusieve gebiedsontwikkeling. Hier komen landschap, erfgoed en innovatie samen in projecten die lokaal impact hebben én opschaalbaar zijn.
Kajutzhoeve ligt midden in een mozaïek van natuur en landschap: het karakteristieke esdorpenlandschap op de Noordes tussen Zuidlaren en Midlaren, met uitzicht op de heringerichte polder Noordma. Dit toekomstgerichte landschap draagt bij aan natuurherstel, klimaatadaptatie en duurzame waterhuishouding. De ligging op het snijvlak van UNESCO Geopark De Hondsrug, Nationaal Park Drentsche Aa en het laagveengebied Groeningen maakt de omgeving tot een compacte, rijke afspiegeling van Noord-Nederland – een proeftuin voor innovatie.
Een plek met geschiedenis: De boerderij werd in 1909 gebouwd als gemengd boerenbedrijf, met koeien, paarden, varkens en de verbouw van graan en hooi op de omliggende es en hooilanden.
In 1969 namen de ouders van Ronald Terpstra de boerderij over en gaven het een nieuwe bestemming als levendig paardensport- en fokbedrijf onder de naam ‘Kajützhoeve’. In 2016 keerde Ronald na 18 jaar weer terug op de boerderij samen met Tessa, om de activiteiten met de paarden nog enkele jaren voort te zetten. Naast zijn werk met de paarden was Terpstra senior bovenal kunstenaar. In de voormalige manege herinneren muurtekeningen nog altijd aan zijn creatieve geest. In de toekomstige ruimten van Kajutzhoeve zal zijn werk – van olieverf tot pentekening – een blijvende plek krijgen.
Een Innovatiewerkplaats in opbouw Kajutzhoeve is dé plek waar natuur, innovatie en gemeenschap samenkomen. Samen met lokale bewoners, bedrijven, kennisinstellingen en erfgoedspecialisten werken we aan: 1) Verbeteren van bodemgezondheid & waterkwaliteit 2) Regeneratieve landbouw 3) Herstel van landschappen Kajutzhoeve gaat ruimte bieden voor: 1) Innovatieve projecten en experimenten 2) Inspirerende vergaderingen en bijeenkomsten 3) Onderzoek en kennisdeling 4) Exposities over landschap, cultuur en duurzaamheid Circulaire herbestemming van de boerderij Van veld tot wandpaneel: de boerderij wordt bij voorkeur circulair herbestemd met biobased materialen uit de regio (vlas, hennep, stro en hout). Zo ontstaat een praktische leeromgeving waar theorie, experiment en vakmanschap samenkomen. Zoem.en.bloem: ecologisch bloemenconcept Met Zoem.en.bloem laat Tessa Terpstra zien hoe bloemen, bodem en mens elkaar versterken: 1) Bloemen telen in eigen pluktuin 2) Regeneratief werken in de praktijk brengen 3) Positieve impact op bodem, mens en omgeving Onze missie Wij ontwikkelen praktische en onderzoeksgerichte oplossingen voor ecologische en sociale uitdagingen in Noord-Nederland. Vanuit Kajutzhoeve brengen we onderwijs, overheid, bedrijven en lokale organisaties samen om innovatieve ideeën te creëren die lokaal impact hebben én opschaalbaar zijn.
Doe je mee?
Ben jij actief in landbouw, bloemen, bouw, meubels, erfgoed, interieur of kunst? En wil je bijdragen aan een circulair erfgoedicoon in Zuidlaren? Laten we samenwerken! info@kajutzhoeve.nl
Voor meer informatie over het verloop sinds 2023 en de recente ontwikkelingen, volg ons op:
👉 Ronald Terpstra | LinkedIn: voor persoonlijke updates en inzichten sinds 2023
👉 Innovatiewerkplaats Kajutzhoeve | LinkedIn: voor officiële updates over de voortgang sinds 2025
👉 Zoem.en.bloem op Instagram: voor een visuele blik op de ecologische pluktuin sinds 2025
Oprichters: Tessa en Ronald Terpstra
📜 Reis door de tijd & het landschap rondom de Kajutzhoeve
Reis door de tijd van de Kajutzhoeve - van de oudste foto uit 1915, via het tweede leven vanaf 1969, naar de huidige mijlpalen en samenwerkingen die het derde leven van deze monumentale boerderij vormgeven.
🎥 Bekijk de video van de fotocollage hieronder:
Tegelijkertijd toont de beschrijving van een wandeling rondom de boerderij dat ook de omgeving minstens zo interessant is. Het landschap tussen Zuidlaren en Midlaren, met zijn hoogteverschillen en parallelle paden, laat zien hoe veerkracht niet voortkomt uit controle, maar uit het vermogen om flexibel met verandering om te gaan.
👣Voor een volledige beschrijving van de wandeling rondom de boerderij, inclusief hoogteverschillen, historische sporen en natuurelementen, zie "12) Een uurtje wandelen in landschap, geschiedenis en natuurinclusieve innovatie" op de lijst met aanvullende info hieronder:
Aanvullende info
- Kajutzhoeve door de seizoenen heen
- Vooruitblik op de Kajutzhoeve
- Kajutzhoeve en Noordma vanuit de lucht
- Toekomst van het Hunzedal
- Sponsland met het Hunzedal als waterbatterij
- Vroege vogels: Zuidlaardermeer
- Vliegtuigopname Zuidlaardermeergebied
- De Hunze in vogelvlucht
- Kajutzhoeve als paardensport- en fokbedrijf
- Kajutzhoeve als GreenScape Hub Zuidlaren
- Training gebiedsprocessen landelijkgebied
- Een uurtje wandelen in landschap, geschiedenis en natuurinclusieve innovatie
1) Kajutzhoeve door de seizoenen heen
2) Vooruitblik op de Kajutzhoeve:
3) Kajutzhoeve en Noordma vanuit de Lucht: 360° Dronebeelden van het gebied
4) De toekomst van het Hunzedal: Van Valthe tot Zuidlaren (/Noordma)
5) Sponsland: Zie www.sponsland.nl of de samenvatting in beeld en geluid van de WaterWeek:
6) Zuidlaardermeer: vogels, verborgen waterleven en rietherstel in een bijzonder landschap (zie: Vroege Vogels | NPO Start).
7) Vliegtuigopname Zuidlaardermeergebied (Natura 2000; Ramsar; NNN; IBA): Van Waterhuizen (in het noorden) via het Zuidlaardermeer en Tusschenwater (in het zuiden) naar Noordma (zie foto) bij Midlaren – 29 april 2025 (Zie: YouTube Link: https://lnkd.in/eAjzXdVu voor hele video)
8) De Hunze (Natura 2000; NNN) in vogelvlucht: Van Spijkerboor naar Midlaren in het Noorden (zie foto) en naar Valthe in het zuiden – 8 juli 2025 (zie: De Hunze in Drenthe – YouTube voor de hele video)
9) Kajutzhoeve als paardensport- en fokbedrijf: Een blik op de unieke visie van Terpstra senior, waarin vakmanschap, diergevoel en de verfijning van een kunstenaar samenkomen in zijn benadering van de paardensport en de wereld eromheen.
10) Kajutzhoeve als Greenscape hub Zuidlaren: Internationale naam sinds augustus 2023 in samenwerkingen met Denemarken, Nieuw-Zeeland, Ierland, Frankrijk en België.
11) Training gebiedsprocessen landelijkgebied: Tijdens deelname aan deze training werd de herbestemming van de kajutzhoeve behandeld in 1 van de 4 praktijkcasussen
12) Een uurtje wandelen door landschap, geschiedenis en natuurinclusieve innovatie
Vanaf het erf van de Kajutzhoeve voert de route eerst over de Groningerstraat richting Midlaren. Links van de weg staat het armenhuis uit het begin van de negentiende eeuw, ooit in bezit van de kerk. Hier vonden de armsten onderdak, al gold er een streng regime dat meer op tucht dan op comfort gericht was. Daar tegenover, aan de rechterzijde, markeert een eenzame boom aan de voet van de Hondsrug het begin van het reliëf.
Het gebied wordt gekenmerkt door hoogteverschillen en parallelle lijnen: twee zandpaden op verschillende hoogten langs de Hondsrug, het gras van de dijk tussen het waterbergingsgebied en de overgebleven weiden van de Noordma, en het asfalt van de Groningerstraat ertussenin.
Hier slaat de route linksaf richting het zandpad van de Esweg. Dit pad ligt hoger dan de Groningerstraat, maar iets lager dan het Pieterpad, dat hier over de kam van de Hondsrug loopt richting het dorpje Noordlaren, een paar kilometer verderop. Langs deze vier routes – twee zandpaden (gedeeltelijk verhard), één asfaltweg en één grasdijk – wisselen de ondergronden elkaar af. Elk pad heeft zijn eigen tempo en perspectief op hetzelfde landschap.
Van hunebed tot Romeinse sporen
Tussen de Esweg en de Groningerstraat ligt een plek waarvan men zegt dat er nog een hunebed verborgen ligt. De bodem bewaart verhalen die niet zichtbaar zijn, maar zich laten raden. Het landschap vormt een archief van tijd, waarin elke laag verwijst naar een ander hoofdstuk van bewoning en gebruik.
Aan het einde van de Esweg buigt de route naar rechts en daalt over een stukje Groningerstraat af richting de Planckensloot. In de negentiende eeuw stond hier een bedrijventerrein met twee molens – één voor olie en één voor hout – waarvan alleen de parallelle kanaaltjes nog zichtbaar zijn. Dit is ook de plek waar de balken van de boerderij Kajutzhoeve zijn gezaagd. Maar de geschiedenis gaat nog veel verder terug: vlakbij zijn sporen gevonden van een Romeinse nederzetting. Wat ooit een plek van bedrijvigheid was, is nu een stille vlakte van riet en water – een landschap waarin het verleden nog voelbaar doorwerkt.
De zuidoever van het Zuidlaardermeer
Grenzend aan de Planckensloot en de Noordma ligt de zuidoever van het Zuidlaardermeer, een gebied dat recent grondig is heringericht. Ondiepe oevers, natte graslanden en moeraszones zijn hersteld, waardoor planten als riet, lisdodde en watermunt terugkeren. Deze zones bieden nu leefgebied aan broedvogels zoals roerdomp, woudaap en blauwe reiger, maar ook aan bevers, kamsalamanders en diverse vissoorten. De herinrichting heeft het gebied niet alleen ecologisch versterkt, maar ook aantrekkelijker gemaakt voor wandelaars en natuurliefhebbers: water, weide en lucht vloeien hier letterlijk in elkaar over.
De Noordma en het Tusschenwater
De route gaat nu in de richting van de Noordma, een nieuw ingericht waterbergingsgebied dat waterbeheersing en drinkwaterborging combineert met natuurontwikkeling. In natte perioden vangt het gebied overtollig water op; in droge tijden houdt het vocht vast. Zo draagt het bij aan herstel van het grondwaterpeil dat essentieel is voor de omliggende landerijen en de drinkwatervoorziening.
Lopend over de dijk die de waterberging van de weilanden scheidt, zie je over het water in de verte de poldermolen De Boezemvriend, samen met het naastgelegen gemaal Oostermoer, dat in 1955 het werk van de molen heeft overgenomen. Daarachter staat nog het drinkwaterpompstation De Groeve. Alle drie zijn het monumenten die herinneren aan de lange geschiedenis van waterbeheer in dit gebied. Het pompstation levert jaarlijks circa 10 miljoen m³ ruw- en grondwater aan een groot deel van de provincie Groningen.
De Noordma, recent gerealiseerd, vormt samen met het achterliggende Tusschenwater een mozaïek van open water, moeras en rietzones. Beide gebieden werden bedacht na de wateroverlast van 1998, toen duidelijk werd hoe sterk de waterveiligheid van Groningen afhankelijk is van de beken die het gebied doorkruisen. Tegenwoordig dragen ze niet alleen bij aan waterveiligheid, maar ook aan biodiversiteit en klimaatbestendigheid. Lepelaars, watervogels, amfibieën en libellen hebben hier hun leefgebied gevonden.
Terug naar Zuidlaren – de Hondsrug weer op
De route buigt terug richting Zuidlaren en stijgt langzaam de Hondsrug weer op. Het hoogteverschil is gering, maar voldoende om te ervaren hoe het landschap geleidelijk overgaat van nat naar droog, van laag naar hoog.
Langs de weg zijn nog tal van sporen van cultuur en geschiedenis te zien: molen De Wachter – een graan-, olie- en specerijenmolen met een stoommachine voor windstille dagen –, het oude haventje met bedrijventerrein en veerhuis, havezathe Laarwoud met het deels in Franse en Engelse stijl aangelegde bos, een van de zeven overgebleven brinken van Zuidlaren en de dertiende-eeuwse dorpskerk. Samen met de omliggende natuur vertellen ze het verhaal van een gelaagd landschap, waarin mens, water en tijd elkaar voortdurend hebben beïnvloed.
De Kajutzhoeve als middelpunt in beweging
Na ongeveer een uur sluit de route zich. Via de zelfoogsttuin Oogstland achter de boerderij voert het pad terug naar de Kajutzhoeve. De boerderij blijkt geen geïsoleerde plek in het landschap, maar een knooppunt tussen verschillende werelden: hoog en laag, oud en nieuw, kennis en praktijk.
De wandeling maakt zichtbaar dat leren niet alleen binnen de muren van de boerderij plaatsvindt, maar juist in de omgeving eromheen – op de paden, langs het water, tussen bomen en velden. En dit is nog maar één van de mogelijke wandelingen; zowel in tijd als richting biedt de omgeving tal van varianten.